Καταφύγια Προστασίας Άγριας Ζωής

Μία εναλλακτική στην προστασία ειδών άγριας πανίδας αποτελούν τα πάρκα ή καταφύγια προστασίας άγριας ζωής, τα κέντρα περίθαλψης ειδών άγριας πανίδας, οι σύλλογοι προστασίας, τα ερευνητικά κέντρα διάσωσης και άλλες δομές που έχουν σαν αποστολή τους την προστασία, τη διάσωση και την επανένταξη των ζώων στο φυσικό τους περιβάλλον. 

• Συγκεκριμένα τα Κέντρα Περίθαλψης Ειδών Άγριας Πανίδας (ΚΕ.Π.Ε.Α.Π.) ρυθμίζονται πλέον από την Κ.Υ.Α. 88658/2929/2022, όπως επίσης και οι Σταθμοί Πρώτων Βοηθειών Ειδών Άγριας Πανίδας (Σ.Π.Β.Ε.Α.Π.).
• Ως ΚΕ.Π.Ε.Α.Π. νοούνται οι κτιριακές και λοιπές εγκαταστάσεις-υποδομές που υποδέχονται, φιλοξενούν και περιθάλπουν είδη άγριας πανίδας που δε δύνανται να επιβιώσουν χωρίς την ανθρώπινη επέμβαση. Ως περίθαλψη και επανένταξη άγριων ζώων ορίζονται οι πρώτες βοήθειες, η κτηνιατρική περίθαλψη και η προσωρινή φροντίδα σε συνθήκες αιχμαλωσίας ειδών άγριας πανίδας που δεν είναι ικανά να επιβιώσουν χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, ήτοι ζώα τραυματισμένα, ορφανά (όσο εξαρτώνται ακόμη από τους γονείς τους), άρρωστα, εξαντλημένα, χαμένα και ευρισκόμενα εκτός βιότοπου, παρανόμως αιχμαλωτισμένα, με στόχο την επανένταξή τους στον κατάλληλο βιότοπο όταν θα είναι υγιή και ικανά να επιβιώσουν, αναπαραχθούν και να μην αποτελέσουν κίνδυνο για τον άγριο ιθαγενή πληθυσμό.
• Στόχος των ΚΕ.Π.Ε.Α.Π. είναι και η μέριμνα για τη φιλοξενία άγριων ζώων που κατόπιν αποκατάστασης της υγείας τους, κρίνονται κτηνιατρικά ως “μη απευλευθερώσιμα”. Ακόμη στόχος αποτελεί η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση του κοινού αναφορικά με τις απειλές που ελλοχεύουν για την άγρια πανίδα αλλά και η συλλογή στοιχείων για όλα τα ζητήματα που αφορούν στην περίθαλψη, την επανένταξη, τη βιολογία και τη συμπεριφορά των ειδών άγριας πανίδας. Δικαίωμα ίδρυσης ΚΕ.ΠΕ.Α.Π. έχει το Δημόσιο, ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και εταιρείας ΟΤΑ. Διακρίνονται σε ΚΕ.ΠΕ.Α.Π. για όλα τα είδη άγριας πανίδας και ΚΕ.ΠΕ.Α.Π. για συγκεκριμένα είδη όπως αρκούδες, φώκιες κ.α. Άμεσα εποπτεύουσες αρχές είναι οι κατά τόπους Δασικές Αρχές της χώρας (Δασαρχεία ή Διευθύνσεις Δασών άνευ Δασαρχείων) και ανώτατη εποπτεύουσα αρχή είναι η Διεύθυνση Διαχείρισης Δασών της Γενικής Διεύθυνσης Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
• Ως Σταθμοί Πρώτων Βοηθειών της Άγριας Πανίδας ( Σ.Π.Β.Ε.Α.Π.) ορίζονται οι σταθερές ή μη εγκαταστάσεις και υποδομές παροχής υπηρεσιών κτηνιατρικής φροντίδας που λειτουργούν υπό την εποπτεία ή συνεργάζονται με τα νομίμως λειτουργούντα ΚΕ.Π.Ε.Α.Π. ή σε εξαιρετικές περιπτώσεις λειτουργούν αυτοτελώς με σκοπό την παροχή άμεσων κτηνιατρικών υπηρεσιών σε είδη της άγριας πανίδας, για τη διάσωση, τη σταθεροποίηση της υγείας και την απευθείας απελευθέρωσή τους στο φυσικό τους περιβάλλον ή εφόσον αυτό κρίνεται κτηνιατρικά απαραίτητο, την μεταφορά τους σε νομίμως λειτουργούντα ΚΕ.Π.Ε.Α.Π. για την πλήρη αποκατάσταση της υγείας τους. Η περίπτωση της αυτοτελούς λειτουργίας Σ.Π.Β.Ε.Α.Π., μη υπαγόμενου σε ΚΕ.Π.Ε.Α.Π. συναντάται κυρίως σε περιπτώσεις εγκαταστάσεων περίθαλψης θαλάσσιας άγριας πανίδας.
• Ως Δίκτυο Άμεσης Επέμβασης (Δ.Α.Ε.) ορίζεται το ειδικά για τους σκοπούς της περίθαλψης οργανωμένο δίκτυο εκπαιδευμένων φυσικών προσώπων – εθελοντών ή ειδικών επιστημόνων, που οργανώνεται και λειτουργεί υπό την εποπτεία ΚΕ.Π.Ε.Α.Π. ή Σ.Π.Β.Ε.Α.Π., με σκοπό τον άμεσο εντοπισμό στο πεδίο περιστατικών τραυματισμού ειδών της άγριας πανίδας που χρειάζονται κτηνιατρική φροντίδα, την ενημέρωση των κατά περίπτωση τοπικών υπηρεσιών και φορέων για την κινητοποίηση του μηχανισμού περίθαλψης και την υποστήριξη των διαδικασιών μεταφοράς και υποδοχής των ζώων ή της παροχής κτηνιατρικής φροντίδας στο πεδίο, με την επιφύλαξη ειδικότερων διατάξεων για την προστασία της υγείας των ζώων και της δημόσιας υγείας.

Καταφύγια Άγριας Ζωής (Wildlife refuges): Ως καταφύγια άγριας ζωής χαρακτηρίζονται φυσικές περιοχές (χερσαίες, υγροτοπικές ή θαλάσσιες), που έχουν ιδιαίτερη σημασία ως σημαντικοί τόποι ανάπτυξης της άγριας χλωρίδας ή ως βιότοποι αναπαραγωγής, διατροφής, διαχείμασης ειδών της άγριας πανίδας, ή ως περιοχές αναπαραγωγής ψαριών και συγκέντρωσης γόνου, ή, τέλος, ως σημαντικοί θαλάσσιοι οικότοποι. Ως καταφύγια άγριας ζωής μπορούν να χαρακτηρίζονται και οι οικολογικοί διάδρομοι μεταξύ άλλων κατηγοριών προστατευόμενων περιοχών των παραγράφων 1, 2, 3, 4 και 5. άρθρο. 5 παρ. 4.3 περ. α του Ν. 3937/2011.

Μέσα στα καταφύγια άγριας ζωής απαγορεύονται η θήρα, οι αγώνες κυνηγετικών ικανοτήτων σκύλων δεικτών, η αλιεία, η σύλληψη της άγριας πανίδας, η συλλογή της άγριας χλωρίδας, η καταστροφή ζώνης με φυσική βλάστηση με κάθε τρόπο, η καταστροφή των φυτοφρακτών, η αμμοληψία, η αποστράγγιση, η επιχωμάτωση και αποξήρανση ελωδών εκτάσεων, η ρύπανση των υδατικών συστημάτων, η διάθεση ή απόρριψη αποβλήτων, η ανάπτυξη ιχθυοκαλλιεργειών, η διενέργεια στρατιωτικών ασκήσεων, καθώς και η υπαγωγή έκτασης του καταφυγίου σε πολεοδομικό ή ρυμοτομικό σχεδιασμό. Επιτρέπεται η εγκατάσταση παρατηρητηρίων της άγριας πανίδας.

Με την Κοινή Υπουργική Απόφαση δίνεται μία λύση στο ζήτημα των Μ.Κ.Ο. που δραστηριοποιούνται στον τομέα περίθαλψης και φροντίδας άγριας πανίδας, οι οποίες θα μπορούν πλέον να αδειοδοτηθούν. Ορισμένες από τις οργανώσεις προστασίας ειδών άγριας χλωρίδας και πανίδας της χώρας:

• WWF HELLAS
• ΑΝΙΜΑ – Σύλλογος Προστασίας Άγριας Ζωής
• ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ
• MOm – Εταιρεία Μελέτης και Προστασίας Μεσογειακής Φώκιας
• Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία
• Ελληνικός Σύλλογος Προστασίας Ιπποειδών
• Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας “Αρχιπέλαγος”