Διεθνείς Συμβάσεις
Σύμβαση της Βέρνης
Στο προοίμιο της Σύμβασης αναφέρεται ότι η άγρια χλωρίδα και η άγρια πανίδα αποτελούν φυσική κληρονομιά αισθητικής, επιστημονικής και πολιτιστικής αξίας, πολιτιστικής, ψυχαγωγικής, οικονομικής και εγγενούς αξίας που πρέπει να διατηρηθεί και να μεταβιβαστεί στις μελλοντικές γενιές, ότι αμφότερες διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο στη διατήρηση της βιολογικής ισορροπίας και ότι η διατήρηση των φυσικών οικοτόπων αποτελεί ζωτικό στοιχείο της προστασίας και της προστασίας και διατήρησης της άγριας χλωρίδας και πανίδας και ιδίως των ειδών που απειλούνται με εξαφάνιση.
Η Σύμβαση συνοδεύεται από τέσσερα Παραρτήματα: Στο πρώτο περιλαμβάνεται κατάλογος φυτών υπό αυστηρή προστασία, στο δεύτερο κατάλογος ζώων υπό αντίστοιχο καθεστώς αυστηρής προστασίας, στο τρίτο επιπλέον είδη πανίδας υπό προστασία και στο τέταρτο αναφέρονται τα απαγορευμένα μέσα και μέθοδοι κυνηγιού και άλλες μορφές εκμετάλλευσης.
Σκοπός της Σύμβασης, η οποία κυρώθηκε από την Ελλάδα με το Ν. 1335/1983, είναι η εξασφάλιση της διατήρησης της άγριας χλωρίδας και πανίδας και των φυσικών αυτών οικοτόπων, ιδίως των ειδών και των οικοτόπων για τη διατήρηση των οποίων απαιτείται συνεργασία μεταξύ περισσότερων κρατών, καθώς και η προώθηση της συνεργασίας αυτής.
Συγκεκριμένα για την άγρια πανίδα απαγορεύονται:
- Κάθε μορφή σκόπιμης αιχμαλώτισης, εκτροφής και θανάτωσης,
- Η σκόπιμη βλάβη ή καταστροφή των τόπων αναπαραγωγής ή των τόπων ανάπαυσης,
- Η σκόπιμη παρενόχληση των ειδών άγριας πανίδας, ιδίως κατά την περίοδο αναπαραγωγής, εκτροφής και χειμερίας νάρκης,
- Η σκόπιμη καταστροφή ή συλλογή των αυγών στο φυσικό περιβάλλον ή η κατοχή αυτών των αυγών,
- Η κατοχή και το εσωτερικό εμπόριο αυτών των ζώων, ζωντανών ή νεκρών, συμπεριλαμβανομένων των βαλσαμωμένων ζώων, και οποιουδήποτε μέρους ή παράγωγου των εν λόγω ζώων.
Εξαιρέσεις στα παραπάνω προβλέπονται αποκλειστικά για λόγους:
- Προστασίας της χλωρίδας και της πανίδας,
- Αποφυγής σοβαρής ζημιάς σε καλλιέργειες, ζωικό κεφάλαιο, δάση, αλιεύματα, νερό και άλλες μορφές ιδιοκτησίας,
- Δημόσιας υγείας και ασφάλειας, ασφάλειας του αέρα ή για άλλους επιτακτικούς λόγους δημοσίου συμφέροντος,
- Έρευνας και εκπαίδευσης, εμπλουτισμού πληθυσμού ή επανεισαγωγής και για την αναγκαία αναπαραγωγή,
- Για να επιτρέπεται, υπό συνθήκες αυστηρής επιτήρησης, η λήψη, κατοχή ή άλλη εύλογη εκμετάλλευση μικρού αριθμού ορισμένων άγριων ζώων και φυτών.
Σύμβαση CITES
Η Σύμβαση CITES (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora) ρυθμίζει το διεθνές εμπόριο ειδών της αυτοφυούς χλωρίδας και άγριας πανίδας που απειλούνται με εξαφάνιση. Τα κράτη-μέρη της Σύμβασης, έχουν συμφωνήσει στην τήρηση και εφαρμογή ενιαίων αρχών, κανόνων και συγκεκριμένων διαδικασιών διακίνησης και εμπορίας των ειδών της άγριας πανίδας και χλωρίδας, προκειμένου να προστατευθούν σε παγκόσμιο επίπεδο είδη που απειλούνται με εξαφάνιση. Αποτελεί μέχρι και σήμερα την πολυπληθέστερη σε μέλη Σύμβαση και ένα από τα ισχυρότερα εργαλεία για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας.
Συνοδεύεται από 3 Παραρτήματα: Στο πρώτο περιλαμβάνονται όλα τα είδη που απειλούνται με εξαφάνιση και τα οποία επηρεάζονται ή ενδέχεται να επηρεαστούν από το εμπόριο. Το δεύτερο περιέχει όλα τα είδη που, αν και δεν απειλούνται τώρα κατ’ ανάγκη με εξαφάνιση, ενδέχεται να καταστούν απειλούμενα με εξαφάνιση (εκτός εάν το εμπόριο των δειγμάτων των ειδών αυτών υποβληθεί σε αυστηρή ρύθμιση) και άλλα είδη τα οποία πρέπει να υποβληθούν σε ρύθμιση προκειμένου το εμπόριο ορισμένων άλλων ειδών να μπορεί να τεθεί υπό αποτελεσματικό έλεγχο. Τέλος, στο τρίτο περιλαμβάνονται όλα τα είδη τα οποία κάθε συμβαλλόμενο μέρος προσδιορίζει ως υποκείμενα σε ρύθμιση εντός της δικαιοδοσίας του με σκοπό την πρόληψη ή τον περιορισμό της εκμετάλλευσης. Το εμπόριο των ειδών που περιλαμβάνονται στα Παραρτήματα επιτρέπεται μόνο σύμφωνα με τις διατάξεις της Σύμβασης.
Η Ελλάδα συμμετέχει στη Σύμβαση τόσο ως κράτος-μέρος όσο και ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αρμόδια αρχή για την εφαρμογή της Σύμβασης CITES είναι το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και συγκεκριμένα η Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης και Προστασίας Δασών και Αγροπεριβάλλοντος, στην οποία υπάγεται η Διεύθυνση Προγραμματισμού και Δασικής Πολιτικής και το Τμήμα Διακίνησης και Εμπορίας Δασικών Προϊόντων και Ειδών CITES. Η Επιστημονική Αρχή CITES είναι η Επιστηµονική Επιτροπή Εµπορίας Ειδών Αυτοφυούς Χλωρίδας και Άγριας Πανίδας και υπάγεται επίσης στην ίδια αρχή, ενώ αρμόδια όργανα επιβολής της Σύμβασης είναι επίσης οι Δασικές και οι Τελωνειακές Αρχές σε όλην την επικράτεια της χώρας. Οι άδειες και τα πιστοποιητικά CITES εκδίδονται αποκλειστικά από τις Διαχειριστικές Αρχές CITES και είναι ανεξάρτητες από τυχόν άλλα δικαιολογητικά που απαιτούνται για υγειονομικές, τελωνειακές, συναλλαγματικές και λοιπές διαδικασίες όπως έχουν ενδεχόμενα καθοριστεί από άλλες αρχές ή υπηρεσίες.