Υποχρεώσεις και Νομική Ευθύνη Ιδιοκτήτη Ζώου Συντροφιάς

Το να αγαπάς κάτι ή κάποιον είναι πολύ όμορφο αλλά πολλές φορές δεν αρκεί. Η αγάπη και το νοιάξιμο απαιτούν ενέργειες και κάποιες φορές θυσίες. Περνώντας στο δια ταύτα και στην αγάπη ενός ανθρώπου προς το κατοικίδιο του, επιεικώς θα έλεγα ότι καλύπτει ένα 50% των αναγκών του ζώου συντροφιάς. Παρακάτω αναλύεται τι απαιτείται για να φτάσει κανείς στο 100%. 

Ξεκινώντας από τα θεμελιώδη και το τι εστί “ευζωία” του ζώου: Είναι η καλή φυσική και ψυχική κατάσταση του ζώου σε σχέση με τις συνθήκες στις οποίες διαβιεί και πεθαίνει. Για να πληρούνται οι συνθήκες ευζωίας απαραίτητη είναι η εξασφάλιση άνετου, ασφαλούς, υγιεινού και κατάλληλου καταλύματος με πρόσβαση σε τροφή και νερό, η αποφυγή πόνου και φόβου και η εξασφάλιση της δυνατότητας να εκφράζει το ζώο φυσιολογικές για το είδος του συμπεριφορές. Οι κανόνες ευζωίας των ζώων διασφαλίζουν τις 5 ελευθερίες που έχουν διατυπωθεί από το Συμβούλιο Ευζωίας των Παραγωγικών Ζώων (Farm Animals Welfare Council) και αναφέρονται και στο άρθρο 2 παρ. 2 του Ν. 4830/2021. Αυτές είναι: 

1. Ελευθερία από την πείνα και τη δίψα, με πρόσβαση σε τροφή και νερό κατάλληλα σε ποιότητα και ποσότητα. 
2. Ελευθερία από άσκοπη ταλαιπωρία και καταπόνηση, με ασφαλές και καθαρό κατάλυμα στέγασης και ανάπαυσης που προστατεύει από αντίξοες καιρικές συνθήκες. 
3. Ελευθερία από πόνο, τραυματισμό και ασθένεια, με κατάλληλη φροντίδα και κτηνιατροφαρμακευτική περίθαλψη. 
4. Ελευθερία από φόβο και αγωνία, με την κατάλληλη συμπεριφορά και μεταχείριση. 
5. Ελευθερία έκφρασης φυσιολογικής συμπεριφοράς, με κατάλληλες συνθήκες διαβίωσης και κοινωνικοποίησης. 

Σε κάθε περίπτωση, ο ιδιοκτήτης ή ανάδοχος ζώου συντροφιάς πρέπει να φροντίζει να τηρεί τις αρχές ευζωίας των ζώων και τις 5 ελευθερίες, πρώτα γιατί εκείνος το επιθυμεί και έπειτα γιατί του το επιβάλλει ο νόμος. Αξίζει να αναφερθεί ότι οι πέντε ελευθερίες αφορούν σε όλα τα ζώα ανεξαρτήτως και όχι μόνο τα ζώα συντροφιάς! 

Οι υποχρεώσεις ιδιοκτήτη – αναδόχου ζώου συντροφιάς δεν σταματούν εδώ. Σύμφωνα με το άρθρο 9 του Ν. 4830/2021, ο ιδιοκτήτης ή ανάδοχος κατοικιδίου υποχρεούται: 

Α. Να προβεί σε στείρωση του δεσποζόμενου σκύλου ή γάτας εντός 6 μηνών από την απόκτησή τους, εφόσον το ζώο είναι άνω του ενός έτους. Εάν το ζώο είναι μικρότερο σε ηλικία (κάτω του 1 έτους), τότε ο ιδιοκτήτης θα πρέπει να φροντίσει για τη στείρωσή του αφού συμπληρώσει τους 12 μήνες ζωής και μέσα σε χρονικό διάστημα 6 μηνών. Η στείρωση δεν είναι υποχρεωτική για ζώα, των οποίων δείγμα γενετικού υλικού (DNA) έχει αποσταλεί στο Εργαστήριο Φύλαξης και Ανάλυσης Γενετικού Υλικού Ζώων Συντροφιάς (ΕΦΑΓΥΖΣ). Η σχετική παράβαση τιμωρείται με πρόστιμο 1.000 ευρώ. Το μέτρο της υποχρεωτικής στείρωσης έχει ως σκοπό να αποτραπεί η αναπαραγωγή και ο συνακόλουθός της υπερπληθυσμός των αδέσποτων ζώων.

Β. Να προβεί σε σήμανση και καταγραφή του σκύλου ή της γάτας στο Εθνικό Μητρώο Ζώων Συντροφιάς, πριν το ζώο αποχωρήσει από τον τόπο γέννησής του και, οπωσδήποτε, εντός προθεσμίας δύο μηνών από τη γέννηση του, όπως και σε κάθε άλλη περίπτωση απόκτησης. Επιπλέον, οφείλει να ενημερώνει μέσω του κτηνιάτρου ή του αρμόδιου υπαλλήλου του δήμου για κάθε μεταβολή που αφορά είτε στο πρόσωπό του είτε το ζώο συντροφιάς. Σε περίπτωση παράλειψης, επιβάλλεται πρόστιμο 300 ευρώ. Με το μέτρο αυτό εξασφαλίζεται η δυνατότητα εντοπισμού κάθε ζώου και η αντιστοίχισή του με συγκεκριμένο ιδιοκτήτη και αποσκοπεί στον περιορισμό του φαινομένου της εγκατάλειψης ζώων.

Γ. Να μεριμνά για τον ετήσιο εμβολιασμό του, εφόσον αυτός προβλέπεται, και την κτηνιατρική εξέτασή του, η οποία αποδεικνύεται από το ηλεκτρονικό βιβλιάριο υγείας ή το διαβατήριο του ζώου, εφόσον διαθέτει. Η σχετική παράβαση τιμωρείται με πρόστιμο 1.000 ευρώ. 

Δ. Να τηρεί τους κανόνες ευζωίας του ζώου συντροφιάς. Διαφορετικά τιμωρείται με πρόστιμο 1.000 ευρώ. 

Ε. Να έχει στην κατοχή του το διαβατήριο του ζώου του, εάν πρόκειται να ταξιδέψει με αυτό στο εξωτερικό και να μεριμνά για την ενημέρωσή του, σε περίπτωση μεταβολής των στοιχείων του ίδιου ή του ζώου. Η σχετική παράβαση τιμωρείται με πρόστιμο 300 ευρώ. 

ΣΤ. Να μην εγκαταλείπει το ζώο συντροφιάς του. Στην περίπτωση που επιθυμεί να το αποχωριστεί, και εφόσον δεν έχει βρει νέο ιδιοκτήτη, είναι υποχρεωμένος να γνωστοποιήσει την πρόθεσή του στην αρμόδια υπηρεσία του Δήμου, του τόπου της μόνιμης κατοικίας του, προκειμένου να αναρτηθεί προς υιοθεσία στην Πλατφόρμα. Μετά το πέρας 2 μηνών και εφόσον δεν έχει βρεθεί νέος ιδιοκτήτης, το παραδίδει στην αρμόδια υπηρεσία του Δήμου, υπογράφει Υπεύθυνη Δήλωση και καταβάλλει πρόστιμο 300 ευρώ για σκύλο ή 100 ευρώ για γάτα. Ιδιοκτήτης που εγκαταλείπει καθ’αυτόν τον τρόπο το δεσποζόμενο του, στερείται της δυνατότητας απόκτησης άλλου ζώου συντροφιάς για 3 χρόνια. 

Ζ. Να μεριμνά για τον καθαρισμό του περιβάλλοντος από τα περιττώματα του ζώου συντροφιάς. Η σχετική παράβαση τιμωρείται με πρόστιμο 100 ευρώ. 

Η. Να φροντίζει, ώστε να καλύπτονται οι ελάχιστες ανάγκες του ζώου. Το ζώο θα πρέπει να έχει επαρκή επαφή με τον ίδιο ή άλλον άνθρωπο, ώστε να μην νιώθει μοναξιά και να διατηρείται η ψυχική του υγεία. Επίσης, θα πρέπει να μεριμνά για την εκπαίδευσή του, όταν απαιτείται.

Θ. Να μην κόβει τα αυτιά ή την ουρά του ζώου, εκτός αν συντρέχει ιατρικός λόγος. 

Ι. Ο ιδιοκτήτης ή ο ανάδοχος ζώου συντροφιάς ευθύνεται για οποιαδήποτε βλάβη ή ζημιά προκαλείται από το ζώο.

Ια. Να μεριμνά να γίνεται ο περίπατος του σκύλου πάντα δεμένο με λουρί και με συνοδό, ενώ οφείλει να παίρνει τα κατάλληλα μέτρα, έτσι ώστε να μην εξέρχεται ελεύθερα ο σκύλος του από τον χώρο της ιδιοκτησίας του και εισέρχεται σε χώρους άλλων ιδιοκτησιών ή σε κοινόχρηστους χώρους. Η σχετική παράβαση τιμωρείται με πρόστιμο 300 ευρώ. 

Ιβ.  Ο ιδιοκτήτης γάτας οφείλει να μεριμνά, ώστε αυτή να μην διαβιεί σε κλουβί. Ο ιδιοκτήτης σκύλου οφείλει να φροντίζει να μη μένει μόνιμα δεμένος ο σκύλος και πάντως όχι παραπάνω από 2 ώρες την ημέρα. Η σχετική παράβαση τιμωρείται με πρόστιμο 300 ευρώ. 

Ιγ. Απαγορεύεται η αφαίρεση του μέσου ηλεκτρονικής σήμανσης από τον ιδιοκτήτη του ζώου συντροφιάς, ή από άλλο πρόσωπο, ή από κτηνίατρο, χωρίς κτηνιατρική γνωμάτευση.

Κ. Οφείλει να τηρεί, επί ποινή προστίμου 500 ευρώ, τις υγειονομικές διατάξεις και τις αστυνομικές διατάξεις περί κοινής ησυχίας. 

Λ. Εαν πρόκειται για σκύλο που διαμένει μόνιμα σε εξωτερικό χώρο, οφείλει να του παρέχει κατάλυμα κατάλληλο, επαρκώς προστατευμένο από τα καιρικά φαινόμενα και καθαρό. 

Νομική Ευθύνη του Ιδιοκτήτη – Αναδόχου Ζώου Συντροφιάς

Η νομική ή αδικοπρακτική ευθύνη κατόχου ζώου θεμελιώνεται στο άρθρο 924 του Αστικού Κώδικα:

 “Ο κάτοχος ζώου ευθύνεται για τη ζημία που προξενήθηκε απ’ αυτό σε τρίτον.

Αν η ζημία έγινε από κατοικίδιο ζώο που χρησιμοποιείται για το επάγγελμα, τη φύλαξη της κατοικίας ή τη διατροφή του κατόχου του, αυτός δεν ευθύνεται, αν αποδείξει ότι δεν τον βαρύνει κανένα πταίσμα ως προς τη φύλαξη και την εποπτεία του ζώου.”

Στην πρώτη παράγραφο καθιερώνεται η αντικειμενική ευθύνη του κατόχου του ζώου για ζημιά που έγινε από αυτό σε τρίτο, δηλαδή ο ιδιοκτήτης ή ο ανάδοχος ζώου συντροφιάς ευθύνεται για οποιαδήποτε βλάβη ή ζημιά προκαλείται από το ζώο, χωρίς να απαιτείται να συντρέχει κάποια μορφή υπαιτιότητας (δόλος ή αμέλεια). Η πρώτη παράγραφος ευθυγραμμίζεται και με τη διάταξη του άρθρου 9 παρ. 2 του Ν. 4830/2021. Στη δεύτερη θεσπίζεται η νόθος αντικειμενική ευθύνη του κατόχου όπου ο κάτοχος μπορεί να απαλλαγεί από την ευθύνει του αν επικαλεστεί και αποδείξει ότι δεν τον βαρύνει πταίσμα ως προς τη φύλαξη και την εποπτεία του ζώου.  

https://www.dsanet.gr/apps/fekpdf/2021/A/169.PDF Ν. 4830/2021 άρθρο 9.