Αδέσποτα Ζώα

Σύμφωνα με το αρ. 2 παρ. 5 του Ν. 4830/2021 ως αδέσποτο ζώο συντροφιάς ορίζεται το ζώο συντροφιάς που δεν έχει ιδιοκτήτη.  

Στην Ελλάδα τα αδέσποτα ζώα αποτελούν μέρος του τοπίου, αστικού και μη, ενώ ο αριθμός τους υπολογίζεται σε 3.000.000 (γάτες και σκύλοι).

Χρήσιμη σημείωση: στο άρθρο 10 παρ. 5 περ. γ’ του Ν. 4830/2021 προβλέπεται ότι η παροχή νερού, τροφής και ιατροφαρμακευτικής φροντίδας σε αδέσποτα ζώα από φιλόζωους πολίτες επιτρέπεται, αρκεί να τηρούνται οι κανόνες καθαριότητας και υγιεινής.

Αιτίες Φαινομένου

1. Παράνομη Αναπαραγωγή

Ως παράνομη αναπαραγωγή ορίζεται αυτή που αφορά στα ζώα συντροφιάς που δεν προέρχονται από νόμιμο εκτροφέα. Οι διατάξεις που ρυθμίζουν την ίδρυση και λειτουργία επιχειρήσεων εκτροφής, αναπαραγωγής και εμπορίας ζώων συντροφιάς (επαγγελματίες εκτροφείς), εντοπίζονται στο άρθρο 3 του Ν. 4711/2020, στον οποίο παραπέμπει και το άρθρο 8 του Ν. 4830/2021. Αρμόδια αρχή χορήγησης της έγκρισης ίδρυσης και της έγκρισης λειτουργίας των επιχειρήσεων αυτών είναι οι κτηνιατρικές υπηρεσίες της οικείας περιφερειακής ενότητας. 

Όσον αφορά τους ερασιτέχνες εκτροφείς , ο Ν.4830/2021 θέτει  συγκεκριμένα πλαίσια στο άρθρο 8 παρ. 3 αυτού: Οι επαγγελματίες εκτροφής δικαιούνται να αναπαράγουν εώς 2 θηλυκούς σκύλους και 1 θηλυκή γάτα το χρόνο. Τέλος, αναφορικά με τους ιδιοκτήτες δεσποζόμενου σκύλου ή γάτας, ο νέος νόμος δίνει το δικαίωμα αναπαραγωγής 1 φορά σε όλη τη ζωή του ζώου. 

2. Γέννες δεσποζόμενων ζώων 

Οι ανεξέλεγκτες γέννες δεσποζόμενων ζώων αλλά και αδέσποτων έχουν επίσης συντελέσει στον αδιανόητα μεγάλο αριθμό αδέσποτων ζώων στη χώρα μας. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι ένας θηλυκός σκύλος αποκτά αναπαραγωγική ικανότητα στην ηλικία των 7 μηνών, δύναται να γεννήσει μέχρι και 3 φορές το χρόνο ενώ σε κάθε γέννα έχουμε κατά μέσο όρο 6 με 7 κουτάβια. Ομοίως και για τις γάτες,  από δύο γεννήτορες μπορούν να γεννηθούν εκατοντάδες χιλιάδες νέες γάτες!

Θέτοντας ως γνώμονα την ευζωία του ζώου, οφείλουμε να κατανοήσουμε ότι με τη στείρωση αποφεύγονται σημαντικοί κίνδυνοι υγείας όπως καρκίνος των μαστών ή των όρχεων, παθήσεις του προστάτη, νεοπλασίες κ.α., αλλά και να καταρρίψουμε δια παντός ανακρίβειες όπως ότι συνέπεια της στείρωσης είναι η αλλαγή χαρακτήρα του ζώου. Πέρα από ζήτημα υγείας, η στείρωση αποτελεί το μόνο μέσο καταπολέμησης του φαινομένου των εγκαταλελειμμένων νεογέννητων ζώων, που ανέρχονται σε χιλιάδες, είτε προερχόμενα από γέννες δεσποζόμενων ζώων είτε αδέσποτων τα οποία κυρίως σε περιπτώσεις αδέσποτων γατών ζευγαρώνουν ακατάπαυστα, διαιωνίζοντας το φαύλο κύκλο. 

Σύμφωνα με τον Ν. 4830/2021 ο ιδιοκτήτης ζώου συντροφιάς υποχρεούται να προβεί σε στείρωση του δεσποζόμενου σκύλου ή γάτας εντός έξι μηνών από την απόκτησή τους, εφόσον το ζώο είναι άνω του ενός έτους. Εάν το ζώο είναι μικρότερο σε ηλικία (κάτω του ενός έτους), τότε ο ιδιοκτήτης θα πρέπει να φροντίσει για τη στείρωσή του αφού συμπληρώσει τους 12 μήνες ζωής και μέσα σε χρονικό διάστημα έξι μηνών. Η στείρωση δεν είναι υποχρεωτική για ζώα, των οποίων δείγμα γενετικού υλικού (DNA) έχει αποσταλεί στο Εργαστήριο Φύλαξης και Ανάλυσης Γενετικού Υλικού Ζώων Συντροφιάς (ΕΦΑΓΥΖΣ). Η σχετική παράβαση τιμωρείται με πρόστιμο 1.000 ευρώ. 

Οι ανωτέρω διατάξεις έχουν καταστεί ανεφάρμοστες πρακτικά ελλείψει και του Εθνικού Μητρώου Ζώωων Συντροφιάς αλλά και του ΕΦΑΓΥΖΣ.

3. Αποτυχημένα προγράμματα στειρώσεων αδέσποτων γατών 

Σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης απουσιάζει συχνά η εκπόνηση και εφαρμογή συστηματικών προγραμμάτων στείρωσης αδέσποτων γατών με αποτέλεσμα ο πληθυσμός του συγκεκριμένου ζώου να μην μπορεί να τεθεί σε σωστή διαχείριση. Δεν ισχύει το ίδιο με τον πληθυσμό των αδέσποτων σκύλων όπου συγκριτικά με τις γάτες έχει τεθεί σε μερική διαχείριση. 

4. Ανεύθυνοι Κηδεμόνες

Μία από τις πλέον λυπηρές εκφάνσεις της ανευθυνότητας ιδιοκτήτη δεσποζόμενου ζώου, είναι η εγκατάλειψή του. Ανευθυνότητα. Και ίσως αναλγησία. Γιατί απαιτείται ένα νέο είδος σκληρότητας για να εγκαταλείψεις το κατοικίδιο σου στη μέση του πουθενά ή να το αφήσεις δεμένο σε ένα δέντρο να πεθάνει από ασιτία. Ο Ν. 4830/2021 επιχειρεί να αντιμετωπίσει την παθογένεια στο άρθρο 9 παρ. 1 περ. ζ, όχι ίσως με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο, αλλά είναι μία αρχή.

Σύμφωνα με το άρθρο 9 παρ. 1 περ. ζ του Ν.4830/2021: Ο ιδιοκτήτης ζώου συντροφιάς υποχρεούται να μην εγκαταλείπει το ζώο συντροφιάς του. Στην περίπτωση που επιθυμεί να το αποχωριστεί, και εφόσον δεν έχει βρει νέο ιδιοκτήτη, είναι υποχρεωμένος να γνωστοποιήσει την πρόθεσή του στην αρμόδια υπηρεσία του δήμου, του τόπου της μόνιμης κατοικίας του.

Επίσης άρθρο 9 παρ. 3 περ. α και β: Ο ιδιοκτήτης ζώου συντροφιάς υποχρεούται να μεριμνά να γίνεται ο περίπατος του σκύλου πάντα με συνοδό και οφείλει να παίρνει τα κατάλληλα μέτρα, έτσι ώστε να μην εξέρχεται ελεύθερα ο σκύλος του από τον χώρο της ιδιοκτησίας του και εισέρχεται σε χώρους άλλων ιδιοκτησιών ή σε κοινόχρηστους χώρους. Η σχετική παράβαση τιμωρείται με πρόστιμο 300 ευρώ.