Εκτροφή Γουνοφόρων Ζώων

Μία ακόμη αρνητική διάκριση της χώρας μας, όσον αφορά την αντιμετώπιση των ζώων και την κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους, βρίσκεται στον τομέα της γουνοποιίας.

Σε μία εποχή που το γενικότερο κλίμα προσανατολίζεται προς την ολική απαγόρευση των δραστηριοτήτων που συνδέονται με την παραγωγή γούνας, η Ελλάδα αποτελεί ένα από σημαντικότερα διεθνή κέντρα παραγωγής, επεξεργασίας και διάθεσης γούνας παγκοσμίως. 

• Στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας και ειδικότερα στις περιφερειακές ενότητες Κοζάνης και Καστοριάς, υπάρχει παράδοση γουνοποιίας ήδη από τον 14ο αιώνα ενώ και το εμπόριο γούνας και ειδών παραγωγής της ανθεί από τον 18ο αιώνα.
• Τα ζώα που εκτρέφονται είναι εγγενώς άγρια είδη και ιδίως μινκ ή βιζόν, κουνέλια και τσιντσιλά αλλά επίσης αλεπού, νυφίτσα, λαγός, σκίουρος, τίγρης, βίδρα, λύκος κ.α.
• Ο αριθμός των εκτρεφόμενων ζώων δεν είναι σταθερός είναι όμως γεγονός ότι η Ελλάδα βρίσκεται μεταξύ των χωρών με τη μεγαλύτερη παραγωγή μινκ μαζί με την Πολωνία και τη Φινλανδία, με περίπου 1,5 εκατομμύριο εκτρεφόμενα μινκ.
• Θεωρείται κτηνοτροφική δραστηριότητα και οι ελληνικές κυβερνήσεις στηρίζουν τη γουνοποιία με επιδοτήσεις και άλλες ενέργειες, με αποτέλεσμα να δίνονται κίνητρα για επενδύσεις στον κλάδο της γούνας.
• Επίσης, η γενικότερη στάση Ευρωπαϊκών χωρών που είτε απαγόρευσαν είτε βρίσκονται σε πορεία απαγόρευσης της εκτροφής δημιουργεί ένα επενδυτικό ενδιαφέρον από ξένους εκτροφείς για νέες μονάδες στην Ελλάδα.

Όπως προαναφέρθηκε, το γενικότερο κλίμα των τελευταίων ετών παγκοσμίως διαπνέεται από αυξημένη ευαισθητοποίηση αναφορικά με την κλιματική αλλαγή και τα δικαιώματα των ζώων. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο και σε ό,τι έχει να κάνει με τη γουνοποιία, η στροφή αυτή απέκτησε σώμα με την ευρωπαϊκή πρωτοβουλία πολιτών “Fur Free Europe” – “Ευρώπη Χωρίς Γούνες”.

Χώρες στην Ευρώπη που έχουν καταργήσει τα εκτροφεία γουνοφόρων ζώων: 

1. Ηνωμένο Βασίλειο (2000)
2. Αυστρία (2005)
3. Βοσνία Ερζεγοβίνη (2009)
4. Ολλανδία (το 2012 δεσμεύτηκε να καταργήσει τη γουνοποιία έως το 2024 – επισπεύθηκαν οι διαδικασίες λόγω της πανδημίας Covid-19) 
5. Σλοβενία (2013 με τριετή περίοδο σταδιακής κατάργησης)
6. Βόρεια Μακεδονία (2014)
7. Κροατία (2018)
8. Λουξεμβούργο (2018)
9. Τσεχία (2019)
10. Γαλλία (2021)
11. Ιταλία (2022)
12. Ιρλανδία (2022)
13. Μάλτα (2022) 

Αρκετές χώρες βρίσκονται σε διαδικασία κατάργησης των μονάδων εκτροφής γουνοφόρων ζώων, όπως το Βέλγιο, η Εσθονία, η Λετονία, η Νορβηγία και η Σλοβακία. Το 2016, η Ισπανία εισήγαγε απαγόρευση νέων εκτροφείων γούνας μινκ, και τον Νοέμβριο του 2020, μετά από ανησυχίες για την καλή διαβίωση των ζώων και τα κρούσματα του Covid-19, η Ουγγαρία εισήγαγε άμεση απαγόρευση της εκτροφής γούνας. Άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γερμανία, η Σουηδία και η Ελβετία έχουν θεσπίσει τόσο αυστηρούς νόμους αναφορικά με την ευζωία των ζώων που ενώ δεν περιέχουν συγκεκριμένες απαγορεύσεις, βάσει των νόμων αυτών η εκτροφή γούνας κρίνεται τελείως ασύμφορη οικονομικά. 

Τι συμβαίνει πραγματικά:

Πρόκειται για μία από τις σκληρότερες μορφές κτηνοτροφίας, από τις συνθήκες διαβίωσης των ζώων, που καθώς πρόκειται για άγρια ζώα εκ των πραγμάτων ο εγκλεισμός τους σε μικρά και μεταλλικά, αφιλόξενα κλουβιά καθίσταται μία βάναυση πρακτική, μέχρι και την εγγενώς αποτροπιαστική θανάτωσή τους αποκλειστικά για τη γούνα τους. Θεωρείται ότι όσο πιό αργός είναι ο θάνατος του ζώου, τόσο το καλύτερο για την ποιότητα της γούνας του! Επιπροσθέτως και εδώ απαντάται το ίδιο μοτίβο που ισχύει σχεδόν σε όλες τις κτηνοτροφικές μονάδες, όπου ο χρόνος και η ανθρωπιά που επενδύεται ιδίως κατά τη θανάτωση των ζώων ισούται με απώλεια κέρδος. Η λογική αυτή έχει ως αποτέλεσμα να προτιμώνται οι λιγότερο κοστοβόρες μέθοδοι θανάτωσης οι οποίες είναι και οι πλέον σκληρές (π.χ. ηλεκτροπληξία, ασφυξία, δηλητηρίαση κ.α.). Η εκτροφή γουνοφόρων ζώων αντιβαίνει ακόμη και στις πιό βασικές έννοιες της ευζωίας των ζώων. 

Επιπτώσεις σε Δημόσια Υγεία και Περιβάλλον

Πέραν της αδιανότητης αναλγησίας που επιδεικνύεται κατά των ζώων μέσω της βιομηχανίας της γούνας, αυτή εγκυμονεί ουκ ολίγους κινδύνους και για τον άνθρωπο και συγκεκριμένα τη δημόσια υγεία.

H συσσώρευση άρρωστων και αγχωμένων ζώων σε ανθυγιεινές συνθήκες αποτελεί εστία για την ανάπτυξη θανατηφόρων ασθενειών, γεγονός που κατέστη σαφές και με την πανδημία Covid-19. Ο ιός προσέβαλε μονάδες εκτροφής μινκ σε 12 χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, και οδήγησε στη θανάτωση εκατομμυρίων ζώων. Ακόμη, σκόπιμο κρίνεται να αναφερθεί και το περιβαλλοντικό αντίκτυπο της εκτροφής γουνοφόρων ζώων, αφού ο κλάδος συνηθίζει να αυτοπαρουσιάζεται ως μια “πράσινη βιομηχανία”. Για την επεξεργασία και τη συντήρηση της γούνας και του δέρματος απαιτείται η χρήση τοξικών χημικών ουσιών, οι οποίες είναι επιβλαβείς για τους εργαζόμενους του κλάδου και τους υδρόβιους οργανισμούς ενώ οφείλονται επίσης για μέρος της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και της ρύπανσης του εδάφους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η εμφάνιση, το 2018, της ουσίας τριχλωρο-τετραχλωρο αιθένιο  στο νερό του οικισμού Δισπηλιό στην Καστοριά, με αποτέλεσμα να  επιβληθούν περιορισμοί στη χρήση του από τη Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης  και Αποχέτευσης Καστοριάς. Σύμφωνα με τις αρμόδιες υπηρεσίες, οι  ρυπαντές προέρχονταν από μονάδες επεξεργασίας γουνοδερμάτων. Κατόπιν  ελέγχων, βρέθηκε ότι πολλές επιχειρήσεις παραβιάζουν την περιβαλλοντική  νομοθεσία. Ο ίδιος ρυπαντής βρέθηκε και σε άλλες περιοχές και το  πρόβλημα φαίνεται ότι είναι πολύ σοβαρό και ίσως η ζημιά μόνιμη. Τέλος, η εισαγωγή ζώων που δεν αποτελούν τμήμα της τοπικής πανίδας και η διαφυγή ζώων από τις μονάδες εκτροφής επηρεάζει αρνητικά την τοπική βιοποικιλότητα, έχοντας αρνητικές συνέπειες τόσο στη χλωρίδα όσο και στην πανίδα.  

Σημαντικός αριθμός εστιών του ιού SARS-CoV-2 σε εκτροφεία βιζόν έχουν καταδείξει τους κινδύνους για την κτηνιατρική και τη δημόσια υγεία που συνδέονται με την παραγωγή γούνας.